22 jun Nieuwe voedingsaanbevelingen voor 2025
Op 17 juni 2025 publiceerde de Hoge Gezondheidsraad (HGR) – onder het motto “gezonder eten betekent langer leven” – een reeks voedingsaanbevelingen voor de Belgische bevolking. Het advies van de Hoge Gezondheidsraad is een handig instrument om voor jezelf en je gezin een gezond voedingspatroon op te stellen. Het laat je meteen ook zien op welke vlakken je momenteel al goed bezig bent en waar er nog ruimte is voor verbetering. Het volledige adviesrapport vind je hier..
Om je al dat leeswerk te besparen, geef ik hieronder een samenvatting van de aanbevelingen. Daarna licht ik kort een aantal aanbevelingen toe en formuleer enkele persoonlijke opmerkingen. Hier gaan we:
AANBEVELINGEN HOGE GEZONDHEIDSRAAD 2025
– Eet dagelijks minstens 125 g volle graanproducten zoals bijvoorbeeld volkoren brood, volkoren pasta. Vervang geraffineerde producten door volle graanproducten.
– Beperk de consumptie van niet-bewerkt rood vlees tot maximaal 300 g/week en hou het verbruik van bewerkte vleeswaren zo laag mogelijk (< 30 g/week).
– Eet meerdere keren per week peulvruchten zoals linzen, witte en bruine bonen, spliterwten, kikkererwten en sojabonen.
– Beperk het verbruik van zout onder al zijn vormen tot maximaal 5 g/dag.
– Eet dagelijks 250 g fruit, bij voorkeur vers seizoenfruit.
– Beperk zo veel mogelijk de consumptie van gesuikerde dranken.
– Eet dagelijks een handvol ongezouten noten (zonder omhulsel) wat overeenkomt met 20- 30 g.
– Gebruik dagelijks 250 -500 ml melk of melkproducten.
– Eet dagelijks minstens 300 g groenten.
– Gebruik bij voorkeur plantaardige oliën rijk aan onverzadigde vetzuren ter vervanging van boter, harde margarines, tropische oliën en reuzel.
– Beperk het verbruik van eieren tot maximaal één ei per dag.
– Beperk het gebruik van voedingsmiddelen rijk aan toegevoegde suikers.
– Gebruik minstens 200 g vis, week-en schaaldieren per week waarvan minstens éénmaal vette vis.
– Conform de energiebehoefte kan U regelmatig aardappelen of zoete aardappelen consumeren; voorkeur gaat naar gekookte of gebakken producten terwijl het verbruik van gefrituurde producten best beperkt blijft.
– Gebruik dagelijks 1-2 liter dranken; water krijgt de voorkeur; koffie en thee kunnen daar ook deel van uitmaken. Wat alcoholhoudende dranken en ultra-bewerkte voedingsmiddelen betreft:
– Drink geen alcoholhoudende dranken en als U het toch doet beperk dit tot maximaal 10 standaard eenheden per week, verspreid over verschillende dagen.
– Beperk het gebruik van ultra-bewerkte voedingsmiddelen en geef de voorkeur aan onbewerkte of weinig bewerkte voedingsmiddelen.
TOELICHTING
(Ik beperk me tot een selectief aantal aanbevelingen – voor de volledige toelichting verwijs ik graag naar het volledige adviesrapport.)
FRUIT:
De aanbeveling voor volwassenen is 250 g fruit per dag. Dit komt gemiddeld overeen met twee stukken fruit. Gezien de koolhydraten in fruit veelal enkelvoudige suikers zijn, wordt aanbevolen een teveel aan suikers en/of toegevoegd vet te vermijden door te kiezen voor vers onbewerkt fruit, zonder toevoeging van suiker, zout en/of vet.
– Varieer in soorten fruit en laat je leiden door het seizoen.
– Was steeds en schil zo nodig het fruit voor het eten.
Het gewicht van een stuk fruit kan variëren.. 125 g fruit komt overeen met:
– 1 middelgrote appel of peer of sinaasappel
– 1 kleine banaan of ½ grote banaan
– 1 kleine pompelmoes
– 1 perzik
– 1 kleine tros druiven (ongeveer 12 druiven)
– 2 handjes kersen (ongeveer 10 kersen)
– 2 mandarijnen
– ¼ meloen
– 2 pruimen
– Een klein schaaltje fruitsla
MELK(PRODUCTEN)
Er wordt een dagelijkse inname van 250-500 ml melk of melkproducten aanbevolen. Dit is belangrijk ter preventie van diverse chronische aandoeningen maar ook om de inname van de hoeveelheid calcium en vitamine B12 te verzekeren. Algemeen wordt aangenomen dat 10-20 g kaas overeenkomt met 100 g melk.
NOTEN
Een dagelijks verbruik van 20-30 g ongezouten noten (zonder omhulsel) wordt aanbevolen ter preventie van cardiovasculaire ziekten en kanker. Dit komt ongeveer overeen met één handvol.
VIS
Voor de Belgische volwassen populatie raadt de HGR aan om per week minstens 200 g vis, week- en schaaldieren te eten, waaronder minstens één keer vette vis. Deze hoeveelheid werd bepaald om de behoeften inzake EPA+DHA te dekken, om een positieve impact te hebben op de gezondheid en om het risico op de ontwikkeling van meerdere ziekten te verminderen, en tegelijk het risico op blootstelling aan de verschillende contaminanten te beperken..
AARDAPPELEN
Aardappelen maken deel uit van een gezond voedingspatroon. Er is dus plaats voor het regelmatig verbruik van aardappelen en van zoete aardappelen in de huidige Belgische voedingsgewoonten. Voorkeur gaat naar een gekookte of gestoomde vorm met een laag gehalte aan toegevoegd zout en vet. Het verbruik van gefrituurde producten zou beter beperkt blijven.
ALCOHOL
Om de aan alcoholgebruik verbonden risico’s voor de gezondheid te beperken, wordt op individueel vlak aanbevolen:
– geen alcohol te drinken voor de leeftijd van 18 jaar; dit is ook het geval voor vrouwen die zwanger willen worden, zwanger zijn of borstvoeding geven.
– er is geen veilige ondergrens onder dewelke alcoholgebruik geen ongunstige effecten op de gezondheid heeft. Daarom wordt aanbevolen geen alcohol te gebruiken.
Indien men toch gebruikt dan wordt aanbevolen dit te beperken tot niet meer dan 10 standaard-eenheden alcohol per week, te verdelen over verschillende dagen van de week, en verschillende alcoholvrije dagen per week in te lassen.
(PERSOONLIJKE) OPMERKINGEN
1. Voortschrijdend inzicht
Het is waarschijnlijk niet de eerste keer dat je leest welke voeding gezond is en wat je beter kan laten. We hebben in het verleden al veel zien passeren: voedingspiramides, voedingsschijven,… De aanbevelingen veranderen voortdurend en dat komt omdat het wetenschappelijk onderzoek constant in beweging is. Voortschrijdend (wetenschappelijk) inzicht heet dat dan. Kwatongen zullen ook beweren dat de aanbevelingen en/of het wetenschappelijk onderzoek gestuurd worden door lobbywerk maar daar ga ik hier niet verder op in. Zelfs al zou het meespelen, mijn geloof in wetenschappelijk voortschrijdend inzicht primeert. Maar dat zou dan wel betekenen dat er een reële kans is dat er in de toekomst nieuwe/andere aanbevelingen kunnen komen. Het lijkt me zelfs heel waarschijnlijk. Daar is de HGR zich zeker van bewust, zo lees ik in hun rapport:
“Deze kennis berust in de eerste plaats op resultaten uit wetenschappelijk onderzoek en is constant in beweging. Met als gevolg dat informatie over evenwichtige voeding aan de bevolking en aan gezondheidswerkers regelmatig moet worden aangepast rekening houdend met de meest recente kennis over het effect op gezondheid.” (Inleiding – p. 7)
“Voor sommige voedingsmiddelen en voedingsstoffen is de invloed op gezondheid onvoldoende gekend of onderbouwd.” (Kader – p.8)
“Er is inderdaad veel meer wetenschappelijk onderzoek nodig naar de werkzaamheid en de veiligheid van voedingsmiddelen ter preventie van diverse chronische aandoeningen.” (Kader – p.8)
Betekent dit dat we de nieuwe aanbevelingen met een korrel zout moeten nemen of zelfs volledig naast ons kunnen leggen? Je doet ermee wat je wil (zie opmerking 2), maar zelf neem ik ze wel degelijk au sérieux. Dit advies lijkt me heel degelijk onderbouwd en het zou me niet verbazen dat de meeste aanbevelingen ook in de toekomst overeind zullen blijven, al of niet in een aangepaste vorm.
2. Aanbevelingen zijn geen absolute wet
Vlaams minister van Landbouw Jo Brouns heeft het klaarblijkelijk moeilijk met de nieuwe aanbevelingen. Op zijn Facebook pagina lezen we het volgende: “Een boterham met salami slecht voor de gezondheid? Komaan zeg. Vandaag ging het in het Vlaams Parlement over het nieuwe voedingsadvies. De conclusie? Geen alcohol, slechts 5 gram bewerkt vlees (zoals salami) per dag, veel peulvruchten en vooral veel betutteling.Ik ben absoluut voor gezonde voeding, maar dan wel met gezond boerenverstand. Met kwaliteitsproducten van bij ons en een bord dat voedzaam én lekker mag zijn. En zoals altijd: genieten met mate.”
Dat zullen de meeste mensen (en dus potentiële stemmers) graag horen en hij zal hiermee heel sympathiek gevonden worden. Alleen… wetenschap is nog iets geheel anders dan gezond boerenverstand. Als uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat er een hoge correlate is tussen bepaalde voedingsmiddelen (zoals bewerkt vlees en alcohol) en een aantal degeneratieve ziekten zoals hart- en vaatziekten en kanker, dan is dat een wetenschappelijk feit. Een ongemakkelijke waarheid misschien, maar wel een waarheid. Ik hoor het de meeste mensen al zeggen: “Ze gaan ons dat stukje vlees op de barbecue en dat glaasje wijn niet afnemen.” Wel inderdaad, niemand gaat dat van de mensen afnemen. Het gaat hier gewoon om aanbevelingen, niet om een verbod op alcohol of toespijs. Je doet met die aanbevelingen wat je wil. We leven in een vrij land en hebben de keuze om het advies te volgen of niet. Iedereen kan een vrije keuze maken maar iedereen draagt ook de verantwoordelijkheid van zijn of haar keuze. Wil je de aanbevelingen niet volgen, dan is dat jouw goed recht. Maar de gevolgen zijn voor jou. En ik vrees ook voor de samenleving (meer ziektes betekent meer kosten voor de samenleving, meer belasting op de ziekenzorg,…).
Of mensen de aanbevelingen daadwerkelijk zullen volgen, heeft niet enkel te maken met wat ik noem de onwil om van zijn/haar bourgondische levensstijl af te stappen. Het heeft natuurlijk ook te maken met het gemak om het huidig eetpatroon gewoon verder te zetten, met het de moeite waard vinden om moeite te doen (motivatie), met financiële belemmeringen (er zijn goedkopere voedingsmiddelen dan noten), met ons jachtig leven en bijhorend tijdsgebrek, waardoor we vlugger grijpen naar kant-en-klare maaltijden, met de nood aan “comfort food” (na een drukke werkweek een glaasje wijn drinken),,…
3. Als je gezond en gevarieerd eet, haal je alles uit de voeding.
Maar doe je dat ook? Eet je gezond en gevarieerd? En wat is dat dan, gezond en gevarieerd?
Wel, je leest het nu in de aanbevelingen van de HGR. Dat zorgt voor duidelijkheid en dat kan ik alleen maar toejuichen. Ik ben nooit fan geweest van dat nietszeggende zinnetje “als je gezond en gevarieerd eet…”. Het laat zoveel ruimte voor interpretatie. Nu niet meer dus laten we eens kijken in hoeverre de gemiddelde Belg “gezond en gevarieerd eet” (en dus bijvoorbeeld geen extra supplementen nodig heeft want in die context wordt dat zinnetje meestal gebruikt).
Blijkbaar heeft de HGR grondig onderzoek gevoerd naar onze eetgewoonten en namen ze de resultaten op in hun rapport. Ik zet er een aantal op een rijtje.
De aanbeveling van 250 g fruit/dag wordt behaald door 10% van de volwassenen (p. 43)
88% van de volwassen bevolking gebruikt minder dan de aanbevolen hoeveelheid melk(producten) van 250 g/dag (p. 55)
De aanbeveling van 300 g groenten per dag wordt bereikt door 7% van de volwassenen. (p.58)
97% van de volwassen mannelijke bevolking in België gebruikt minder dan de aanbevolen hoeveelheid noten van 20 g/dag; bij vrouwen is dit 98%. (p. 50)
Over het algemeen consumeert 23% van de volwassen Belgen meer dan 200 g vis per week (p. 81)
Volwassenen hebben een gemiddelde consumptie van 137 g alcoholhoudende dranken per dag, waarbij mannen gemiddeld ongeveer drie keer zoveel drinken als vrouwen. Het aandeel niet-drinkers bedraagt gemiddeld 18% van de volwassen bevolking. (p. 100)
Ik wou graag eindigen met een positieve noot maar deze cijfers zijn eigenlijk gewoon choquerend. Maar goed, we eindigen met een positieve noot: het is nooit te laat om te veranderen. En dat hoeft niet per sé in 1 keer. Een tocht van duizend mijl begint met 1 stap (Chinees spreekwoord). Wat wordt jouw eerste stap?
Succes alvast!